Şeker yükleme testi nedir?

Şeker yükleme testi, doktorların deyimiyle; glukoz tolerans testi (GTT), adından da anlaşılacağı üzere kişinin şekere olan toleransını gösteren bir testtir. Şeker hastası olabileceğinden şüphelenilen kişilere yapılan şeker yüklemesi testi ile kişide şeker hastalığı olup olmadığı ortaya çıkar. Şeker yüklemesi testi sonucuna göre kişi “normal” olabileceği gibi, “şeker hastası olmaya aday”, veya “şeker hastası” olabilir.

Kaç çeşit şeker yükleme testi vardır ?

Şeker yükleme testi ağızdan yapıldığı gibi damar yolu ile de yapılabilir.

Ağızdan yapılan ve "oral glukoz tolerans testi" (OGTT) adı verilen yöntem daha yaygın olarak kullanılmaktadır. 

 Şeker yüklemesi nasıl yapılır ?

Şeker yükleme testinde kişiye belirli bir miktar şeker yüklenir ve vücudun yüklenen bu şekere yanıtı takip edilir.

Şeker yükleme testinin başında kişinin açlık kan örneği alınır.

Bu arada 300 mililitre (yarım litrelik pet şişe suların yarısından biraz fazla) suyun içinde 75 gram anhidröz glukoz (anhidröz glukoz=şekerin kimyasal formunun adı) eritilir. İçimini kolaylaştırmak için bu karışımın içine biraz limon da sıkılabilir. Bu miktarda şeker içeren hazır içilecek formüller de satılmaktadır.  

Hazırlanan bu şekerli limonata 5 dakika içinde içilmelidir. Tamamı bittikten sonra saat tutulur ve 2. saatte tekrar kan alınır. 

Geçen bu 2 saatlik sürede kişi çevrede dolaşmamalı, sigara kullanmamalı, bir şeyler yiyip içmemeli, oturarak beklemelidir.

Şeker yükleme testi nasıl değerlendirilir ?

Şeker yükleme testi için alınan kan örneklerinden hem kişinin açlık kan şekeri sonucu hem de yüklenen şekere karşı vücudun ortaya koyduğu yanıt elde edilir.

Buna göre; 2. saat alınan kan örneğindeki şeker seviyesi 200mg/dL’nin üzerinde ise kişiye “şeker hastası” tanısı konur.

Kişinin kan şeker seviyesi 140-200mg/dL arasında ise kişinin “şekere karşı toleransı bozulmuş”tur. Bozulmuş glukoz toleransı olan bu kişiler belirli bir süre sonra şeker hastası olmaya adaydır.

Prediyabetik dönem adı verilen bu dönem doktorun vereceği tavsiyeler doğrultusunda yaşanmalıdır. Bu tavsiyelere uyulmazsa kişinin vücudunda fark edemeyeceği değişiklikler sonucu çeşitli organlarında bozulmalar başlayacak ve kısa sürede şeker hastası olacaktır.

Bunun tersine, tavsiyelere uyarak hayat tarzında yapılan küçük değişiklikler, örneğin her gün yarım saat yürüyüş bile şeker hastalığı gelişimini geciktirecektir.

İkinci saat sonunda 140mg/dL'nin altında elde edilen değerler kişinin "normal" olduğunun göstergesidir.

Şeker yükleme testinde genel uygulama böyle olsa da farklı uygulamalar da vardır. Örneğin normalde ikinci saatteki kan alımı ile sona eren şeker yükleme testi, daha sonraki saatlerdeki vücut tepkisini görmek için 3 veya 5. saate kadar uzatılabilir.

Bazen şeker yükleme testi sırasında kan alımı ile birlikte kişiden idrar örneği de alınmaktadır. Eski yıllardan gelen alışkanlıklar doğrultusunda yapılan bu uygulamaya günümüzde artık gerek yoktur.

Doç. Dr. Giray BOZKAYA

Biyokimya ve Klinik Biyokimya Uzmanı