Gıda intoleransı ( duyarlılığı ) nedir ?

Gıdalara karşı "alerjik olmayan aşırı duyarlılık" olarak tanımlanabilecek olan "gıda intoleransı (duyarlılığı), gıda alerjilerinden farklıdır. Gıda alerjilerindeki (Gıda alerjisi nedir?) ana sebep, bir yiyeceğe karşı bağışıklık sisteminin harekete geçerek antikor üretmesi ve meydana gelen reaksiyonların vücutta ölüme kadar götürebilecek sonuçlara yol açmasıdır.

Sağlıklı olduğunu düşündüğümüz bir çok besin aslında vücudumuzda bazı olumsuz etkiler yaratabilir. Bizim sağlıklı olduğunu düşünerek yediğimiz gıdalar eğer tam olarak sindirilemiyorsa, o yiyeceğin içinde bulunan bazı maddelere karşı bir tepki gelişmeye başlar.

Gıda intoleransı sebepleri nelerdir?

1. Enzim eksiklikleri: Besinler, sindirim sisteminde bulunan enzimlerin yardımıyla parçalanarak ince barsaklardan emilip vücudumuzda kullanılır. Besinlerin tam olarak sindirilememesinin en önemli nedeni, sindirim ile görevli belirli bir enzimin olmayışı veya eksikliğidir. Bu durumda, sindirilemeyen gıdaya karşı yan etkiler belirir.

2. Katkı maddeleri: Belirli sindirim enzimlerinin eksikliği yanında yiyeceklerde bulunan, renklendirici, koruyucu, tatlandırıcı gibi katkı maddeleri veya bazı kimyasal maddeler de gıda intoleransına sebep olabilirler.

3. Doğal kimyasal maddeler: Bazı gıdalarda doğal olarak bulunan kimyasal maddelerin vücuda etkileri olabilir. Kahve, çay ve çukulatada bulunan "kafein", peynirlerde bulunan "aminler"  gibi kimyasal maddelere bazı insanlar daha duyarlı olabilir. Çoğu kişide bir etki oluşturmayacak bu gibi yiyecekler bu kişilerde duyarlılığa sebep olabilir.

4. Doğal farmakolojik maddeler: Bazı gıdalarda ise doğal olarak bulunan salisilat gibi maddeler de gıda intoleransına sebep olan maddeler olup bazı kişileri etkileyebilir.

Yazının devamı için "Sonraki sayfa" yı tıklayınız

Etkiler ne zaman ortaya çıkar?

Gıda intoleransında olumsuz etkiler yiyecek alındıktan 3-24 saat sonra ortaya çıkamaya başlar. Bu sebeple, gıda intoleransı durumlarında duyarlılığa sebep olan gıdayı belirlemek o kadar da kolay değildir. Örneğin, sabah alınan bir gıdaya karşı oluşan tepki  gece saatlerinde ortaya çıktığında, bu tepkinin gün boyu alınan hangi yiyeceğe bağlı olduğunu anlayabilmek zordur. Ancak, sebebi ortaya çıkarmak, kişiyi oldukça rahatlatacağından, ciddi bir inceleme ile, uzman kişilerin yardımıyla gıda intoleransı yaratan besin veya besinler belirlenebilir.

Gıda intoleransı bulguları nelerdir?

Gıda intoleransı bulguları çok çeşitlidir. Bunlardan en çok görülenler aşağıda sıralanmıştır:

• Gaz ve şişkinlik şikayetleri


• Mide ve barsak sorunları


• Baş ağrısı ve migren


• Sürekli yorgunlu hali


• Burun akıntısı


• Cilt problemleri


• Uyku bozuklukları

Gıda intoleransına en sık sebep olan maddeler nelerdir?

• Buğday (gluten)


• Laktoz (süt şekeri)


• Fruktoz şekeri (birçok yiyecekte bulunan meyve şekeri)


• Gıda katkı maddeleri (monosodyum glutamat vb)


• Salisilatlar, aminler, besin renklendirici ve koruyucuları

Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre dünya nüfusunun yaklaşık yarısında gıda intoleransı bulunmaktadır. Tanısı konmuş vakaların sayısı 1 milyara yaklaşmakta, sayı günden güne artmaktadır. Sebebi bilinmeyen birçok rahatsızlığın temelinde gıda intoleransı olduğu düşünüldüğünden, kişide rahatsızlık yaratan maddelerin belirlenmesi, gıda intoleransının sebep olabileceği ciddi durumları engellemesi açısından son derece önemlidir.