Kemik iliği, ya da güncel adıyla, kök hücre nakli, hastalıklı kemik iliği ve kök hücrelerinin yerine sağlıklı kök hücrelerinin verilmesi işlemidir. Çeşitli hastalıklar nedeniyle kemik iliğinin çalışamaması durumunda kök hücre nakline ihtiyaç duyulur. Böylece vücuda verilen sağlıklı hücreler yeterli miktarda kan hücresi yaparak kişiyi sağlığına kavuşturur. Genellikle kemik iliğini ilgilendiren hastalıklarda kullanıldığından ve verilen hücreler kemik iliğinden alındığından, başlangıçta kemik iliği nakli olarak adlandırılmış olan yöntemde günümüzde kemik iliğinin yanında, kan dolaşımındaki kök hücreleri de kullanılmaya başlanmıştır. Nakledilen hücreler kişinin hastalık öncesi alınmış sağlıklı hücreleri olabildiği gibi, başka bir vericiden alınan uyumlu hücreler de nakledilebilir.
Uyumlu hücre ne demektir ?
Vericiden alınan hücreler ile kişinin kendi hücrelerinin üzerinde bazı belirteçler bulunur. Bu belirteçlerin alıcı ve vericide birbirine olabildiğince benzer olmasına “uyumlu hücre” adı verilir. Hücrelerin uyumlu olması, naklin başarı şansını artırdığı gibi, nakil sonrası görülebilecek riskleri de minimuma indirir.
Kök hücre veya kemik iliği nakli neden yapılır ?
Kemik iliği hücreleri ve aralarında bulunan kök hücreler, kan dolaşımında bulunan alyuvar, akyuvar ve trombositler gibi kan hücrelerinin yapımından sorumlu hücrelerdir. Lösemi, lenfoma veya Hodgkin hastalığı gibi kemik iliğini tutan hastalıklarda veya kemik iliğinin radyasyona maruz kalmasına bağlı olarak gelişen hasarlarda, kan hücrelerinin yapımı aksar.
Nakledilen kök hücreler, hastalıklı hücrelerin yerine geçerek kişinin sağlığına kavuşmasını sağlar.
Kök hücre veya kemik iliği naklinin riskleri nelerdir ?
Riskler nakil yapılma sebebine, kişinin genel sağlık durumuna, yaşına ve yapılan işleme bağlı olarak değişebilir. Bazı kişilerde görülen nakil sonrası rahatsızlık daha hafifken, bazı kişilerde hastaneye yatmayı gerektirecek hayatı tehdit edici boyutlarda risk olabilir. Nakil sonrası aşağıdaki riskler görülebilir:
Deri üzerinde kızarıklık,
Kaz spazmları,
Bacaklarda kramp,
Kol ve bacaklarda uyuşukluk,
İshal,
Enfeksiyonlar,
Karaciğer problemleri,
Organ hasarları,
Kanamalar,
Graft versus host hastalığı.
Graft versus host hastalığı nedir ?
Bir vericiden alınan kök hücrelerin veya kemik iliği hücrelerinin nakledilmesi durumunda ortaya çıkan durumdur. Nakledilen kök hücreler nakledilen kişinin hücre, doku ve organlarına saldırır.
Graft versus host hastalığı hafif olabileceği gibi, şiddetli de olabilir. En çok etkilenen yerler; deri, sindirim sistemi, karaciğer, akciğerler ve gözlerdir. Nakilden hemen sonra olabileceği gibi, birkaç ay sonra da ortaya çıkabilir.
Yorumlar
Yorum Gönder