Kök hücre naklinde kullanılacak hücreler nasıl elde edilir ?

Lösemi veya lenfoma hastalarının tedavisinde sıklıkla kullanılan kök hücre naklinin yapılabilmesi için uygun kök hücrelerin elde edilmesi gereklidir. Vücutta istenmeyen yan etkilere sebep olmaması için nakledilen hücrelerin kişinin kendi hücreleri ile uyumlu olması gerekir.

Nakil çeşitleri nelerdir ?

“Otolog nakil” adı verilen kök hücre nakillerinde kişinin kendi kök hücreleri kullanılır. Bunun için tedavi öncesi alınan sağlıklı kök hücreler tedavinin ilerleyen bölümlerinde, kişinin ihtiyacı olana kadar saklanır ve ihtiyaç olduğunda kullanılır.

“Singeneik nakil” nadir yapılabilen nakillerdendir ve kişinin tek yumurta ikizinden alınan kök hücreler kullanılarak gerçekleştirilir. Tek yumurta ikizine sahip hasta oranı düşük olduğu için singeneik nakillere sık rastlanmaz.

“Allogenik nakil” kişinin ailesinden bireyler başta olmak üzere, doku tipi uygun vericilerden alınan kök hücreler ile yapılan nakildir.

Kök hücre naklinde kullanılacak hücreler nasıl elde edilir ?

Nakilde kullanılan kök hücreler vericinin kemik iliğinden, kanından veya göbek kordonundan elde edilir.

Kemik iliğinden kök hücre elde edilmesi: Kemik iliği verecek kişiye genel veya lokal anestezi uygulanarak yapılan bir işlemdir. Kalça kemiği veya daha nadir olarak göğüs kemiğinin içine sokulan özel bir iğne yardımıyla kemiğin iliği çekilir.

İşlem sonrası elde edilen sıvı içindeki kan ve kemik parçaları temizlenir. Çeşitli koruyucular eklenen kemik iliği kök hücreleri dondurularak nakil yapılacak zamana kadar bekletilebilir.

Verilen kemik iliği verici açısından bir probleme sebep olmaz çünkü bağışlanan kemik iliği miktarı azdır.

Kan dolaşımından kök hücrelerin elde edilmesi: Kemik iliğinden kök hücre elde edilmesinden daha kolay bir yöntemdir.

Bu işlem yapılmadan 4-5 gün önce vericinin kan dolaşımındaki kök hücrelerin sayısını artırmak için veriye bir ilaç yapılabilir.

Vericiden alınan kan içindeki kök hücreler ayrılarak kan tekrar geri verilebilir. “Aferez” adı verilen bu işlem 4-5 saat kadar sürebilir.

Elde edilen kök hücreler, tıpkı kemik iliği kök hücreleri gibi dondurularak, nakil zamanına kadar saklanabilir.

Göbek kordonundan kök hücre elde edilmesi: Bebeğin doğumundan sonra göbek kordonu kesilir. Kesilen kordon ve plasentadan özel yöntemlerle kök hücreler elde edilebilir. Ancak kordon kanından elde edilen kök hücre miktarı diğer kaynaklara göre daha az olduğundan, daha çok çocuklarda kullanılabilir.

Ayrılan kök hücreler, ileriki yıllarda çocuğun ihtiyacı için saklanabileceği gibi, kordon kanı alınan bebeğin kardeşi veya diğer aile üyeleri için değerlendirilebilir.