Protein elektroforezi testi

Protein elektroforezi testi, bazı hastalıklarının tanısı için kanda bulunan özel proteinleri ölçer. Vücudumuzda pek çok işlevi olan proteinlerin birçok çeşidi vardır ve bazı hastalıklarda bunların miktarındaki artış ya da azalma meydana gelir. Proteinlerin yapısal özellikleri nedeniyle elektriksel bir alana konduklarında hareket ederler. Proteinlerin hareketi üzerinde bulunan yük ve büyüklüğüne göre değişir. Proteinlerin bu özelliğinden faydalanılarak yapılan teste "protein elektroforezi" adı verilir. 

Test için gerekli örnek nedir ?

Test için genellikle koldan alınan kan örneğinden elde edilen serum gereklidir. Ayrıca, idrar ve beyin omurilik sıvısında da protein elektroforezi yapılabilir.

Kan serumunda bulunan protein grupları nelerdir ?

Kanda "albumin" ve "globulin" olmak üzere iki grup protein bulunur. Test sonucunda, albumin ve globulin adı verilen protein grupları birbirinden ayrılır. Ayrıldıktan sonra meydana gelen fraksiyonlar şunlardır:

Albumin: kan dolaşımında birçok maddenin taşınmasından sorumlu olan bu protein aynı zamanda kanın damarların içinde durmasını sağlar. Kandaki proteinlerin yarısından fazlasını albumin oluşturur. 

Alfa-1 globulin: HDL adlı lipoprotein bu grupta yer alan bir proteindir. HDL dışında, alfa-1 antitripsin, serum amiloid A, orosomükoid gibi çeşitli proteinler de globulinlerin bu fraksiyonunda bulunmaktadır.

Alfa-2 globulin: hemoglobini bağlayan haptoglobulin, alfa-2 makroglobulin, seruloplazmin, tiroksin bağlayıcı globulin gibi proteinler bu grupta yer alır.

Beta globulin: Demiri taşıyan transferrin, cinsiyet hormonlarını bağlayan globulin (seks hormon binding globulin), beta-2 mikroglobulin gibi proteinler bu fraksiyonu oluşturur.

Gama globulin: Antikor adı da verilen gama globulinler vücudumuzun savunma sisteminde yer alan ana proteinlerdir. 

Protein elektroforezi neden yapılır ?

Çeşitli hastalıklarda yukarıda bahsedilen proteinlerin miktarında azalma veya artış meydana gelmektedir. Buna göre, protein fraksiyonlarının hem oranları değişmekte hem de elektroforez işlemi sırasında oluşturdukları model farklılaşmaktadır. Şekilde normal bir protein elektroforezi sonucunda elde edilen görüntü görülmektedir. Görüntünün şekli, bazı hastalıkların teşhisinin yapılmasında büyük önem taşımaktadır.

Aşağıdaki durumlarda protein elektroforezi istenebilir:

Bazı kanserlerin tanısında,

Karaciğer veya böbrek problemlerinde,

Bağışıklık sistemi ile ilgili hastalıklarda,

Beslenme yetersizliklerinde.

Protein elektroforez sonucu nasıl değerlendirilir ?

Elektroforez işlemi sonucunda elde edilen protein fraksiyonları, toplam protein miktarına göre yüde değer olarak verilir. Kan dolaşımındaki toplam protein miktarı biliniyorsa, elde edilen oranlara göre, her protein grubunun miktarı saptanabilir.

Normal protein elektroforezi sonuçları nelerdir ?

Albumin: 3.8-5 g/dL

Alfa-1 globulin: 0.1-0.3 g/dL

Alfa-2 globulin: 0.6-1 g/dL

Beta globulin: 0.7-1.4 g/dL

Gama globulin: 0.7-1.6 g/dL

Yüksek değerler ne ifade eder ?

Albuminin yüksek olması genellikle susuz kalma belirtisidir. 
Alfa-1 globulinin yüksek olması akut veya kronik iltihabi hastalıkların göstergesi olabilir.
Alfa-2 globulin yüksekliği nefrotik sendrom gibi böbrek hastalıklarında olabilir.
Beta globulin yüksekliği, kolesterol yüksekliğinde, demir eksikliğine bağlı kansızlık durumunda görülebilir.
Gama globulin yüksekliği ise enfeksiyonlar, siroz gibi karaciğer hastalıkları, romatoid artrit, multiple myelom ve bazı kanserlerde olabilir.

Düşük değerler ne ifade eder ?

Albuminin düşük olması genellikle beslenme yetersizliği, karaciğer hastalıkları, böbrek hastalıkları veya bağırsaklardan emilim bozukluğu belirtisidir. 
Alfa-1 globulinin düşük olması karaciğer hastalıkları ile alfa-1 antitripsin eksikliğine bağlı amfizem göstergesi olabilir.
Alfa-2 globulinin düşüklüğü tiroid hastalıkları veya karaciğer hastalıklarının göstergesi olabilir.
Beta globulinin düşüklüğü, siroz durumunda görülebilir.
Gama globulinin düşük olması ise bağışıklık sistemi ile ilgili yetmezliklerde olabilir.