Parasetamol testi

Parasetamol testi, kan dolaşımında bulunan parasetamol adlı ilacın düzeyini ölçer. Dünyada ve ülkemizde ateş düşürücü ve ağrı kesici olarak en sık kullanılan bir ilaç olan parasetamolün zararsız olduğu düşünülür ancak intihar amaçlı olarak da en sık kullanılan ilaçlardan biridir. Bu test özellikle aşırı dozda parasetamol aldığı düşünülen ve zehirlenme belirtileri gösteren kişilerde yapılır. Aşırı dozda alındığında karaciğerde zehir etkisi yapan bu ilacın kandaki seviyesinin belirlenmesi bu açıdan önemlidir.

Parasetamol zehirlenmesi neden olur ?

Normal dozunda alınan parasetamol karaciğer tarafından zararsız hale getirilerek vücuttan atılır. Fazla miktarda alındığında, karaciğer çok miktardaki parasetamolü ortadan kaldırmakta yetersiz kalır. Bu durumda ilacın ara formları karaciğer hücrelerine zarar verir. 

Parasetamol kullanırken nelere dikkat edilmelidir ?

Doğru dozlarda ve aralıklarda alınmadığı zaman ilaç zehirlenmeye yol açabilir. Bu sebeple reçete edildiği şekilde kullanılmalıdır.

Farklı ilaçlar kullanılıyorsa, birlikte içilen ilaçların da parasetamol içerip içermediğine dikkat edilmelidir. Özellikle grip ve soğuk algınlığı için kullanılan ilaçlarda parasetamol bulunur.

Parasetamol testi için gerekli örnek nedir ?

Bu test için genellikle koldaki bir toplardamardan alınan kan örneği gerekir. Alınan kan laboratuvarda santrifüj edilerek serum elde edilir. Parasetamol testi için bu serum kullanılır.

Parasetamol testi neden yapılır ?

Aşırı dozda parasetamol'ün sebep olduğu kusma, bulantı, ishal, karın ağrısı, terleme gibi belirtiler görülen ve parasetamol zehirlenmesi olduğu düşünülen kişilerde bu test istenebilir. Parasetamol zehirlenmesi kazara fazla doz alımına bağlı olabileceği gibi, intihar amacıyla ilacın kullanımı nedeniyle de olabilir.

Parasetamol zehirlenmesi tedavi edilmezse ne olur ?

Fazla doz alındıktan sonraki birkaç saat içinde tedaviye başlanırsa, kişinin tamamen iyileşme şansı çok fazladır. Ancak tedavi edilmeyen kişilerde 3-4 gün içinde karaciğer ve böbrek yetmezliği gelişir. Bunu koma ve ölüm takip eder. 

Parasetamol testi hangi aralıklarla istenir ?

İlaç içildikten 4 saat sonra test istenir. Bundan sonraki 4-6 saatte bir ilacın düzeyinde azalma veya artış olup olmadığını kontrol etmek amacıyla parasetamol test istemi yenilenebilir.

Test sonucu ne anlam ifade eder ?

İlacın tedavi edici doz aralığı 10-20 mikrogram/ mililitre arasındadır.

İlaç alındıktan 4 saat sonra kandaki 150 mikrogram/mililitre'nin altındaki değerler karaciğer hasarı açısından düşük risk göstergesidir. 

İlaç alındıktan 4 saat sonra kandaki 200 mikrogram/mililitre'nin üzerindeki değerler zehirlenme ve yüksek karaciğer hasarı göstergesidir.

İlaç alındıktan 12 saat sonra kandaki 50 mikrogram/mililitre'nin üzerindeki değerler de zehirlenme ve yüksek karaciğer hasarı göstergesidir.

Parasetamol içerek zehirlendiği düşünülen kişiye ne yapılmalıdır ?

Yanlışlıkla veya intihar amacıyla parasetamol içtiği düşünülen kişi acil servise götürülmelidir.