İdrarda kristal

Vücudumuzda bulunan iki adet böbrek kan dolaşımında bulunan ve vücuttan atılması gereken çeşitli maddeleri süzerek idrarı oluşturur ve kanı temizler. İdrarın büyük bir miktarını su oluşturur ve bu suyun içinde çeşitli kimyasal ve biyolojik maddeler bulunur. İdrarda üre ve kreatinin dışında, sodyum, potasyum, klor, kalsiyum, magnezyum, amonyum, fosfat ve sülfat gibi iyonlar vardır. İdrarda erimiş halde bulunan bu iyonlar bazen yoğunlaşarak mikroskobik olarak görülebilen kristalleri oluşturabilir. İdrar kristalleri normal idrarda nadiren görülen ancak idrardaki miktarı arttığında genellikle böbrek taşlarını düşündüren maddelerdir. Çünkü idrar kristalleri büyüyüp böbrek taşlarının oluşumuna sebep olabilir.

İdrarda kristallerin görülmesi, idrar yollarında bir şeylerin ters gittiğinin göstergesidir. Kum dökmek olarak da adlandırılan idrarda bol kristal bulunması oldukça ağrılı bir durum olup idrarda kan görülmesine de yol açabilir.

İdrarda kristal görülmesinin sebepleri nelerdir ?

Susuz kalma: İnsan yeterli su içmediğinde idrarındaki su miktarı da azalır. İdrar hacmi azaldığı zaman idrarda erimiş halde bulunan bazı maddeler kristalleşmeye başlar.

Benzer bir örnek verecek olursak; deniz suyunda bulunan tuzu yüzerken fark etmeyiz. Ama sudan çıktıktan sonra cildimizin üzerindeki su buharlaştığında geride nasıl tuz kristalleri bırakıyorsa, su miktarı azaldığı zaman da idrarda benzer şekilde çeşitli maddelerin kristalleri oluşur.

İdrar pH değişiklikleri: İdrar pH’si belirli bir aralıkta bulunur ve bu aralıkta genellikle kristal görülmez. Ancak idrarda pH değişiklikleri meydana geldiğinde, idrarda kristal oluşumuna zemin hazırlanmış olur.

İdrar pH’sinin 7’nin altında olduğu “asit” idrarlarda genellikle kalsiyum oksalat kristalleri görülürken, idrar ph’sinin 7’nin üzerinde olduğu “alkali” idrarlarda kalsiyum fosfat kristalleri meydana gelebilir.

İdrar yolu enfeksiyonları: İdrar yolu enfeksiyonlarına sebep olan bakteriler idrar pH’sini değiştirerek idrarda kristal meydana gelmesini kolaylaştırabilirler. (Bkz. idrar yolu enfeksiyonları )

Yiyecekler: Proteinlerden zengin beslenme bazen idrarda kristal oluşumuna sebebiyet verebilir. Kişi proteinden zengin beslendiğinde idrardaki ürik asit ve kalsiyum miktarları artar. Bu durumda idrar konsantrasyonunda değişiklik meydana gelir ve kristaller oluşur. Buradaki mekanizmada susuzlukta görülenin aksine suyun azalması yerine kristal oluşturacak maddenin artışı söz konusudur. Ayrıca proteinden zengin bir diyet idrarın asit özelliğinin artışına sebep olduğundan idrardaki maddelerin kristalleşmesine zemin hazırlanır.  

Tuzlu yiyecekler de idrarda fazla miktarda kalsiyum atılmasına sebep olur. Bu durumda idrarda kalsiyum kristalleri görülür, böbrekler ve idrar yollarında kalsiyum taşı görülme olasılığı artar. Kalsiyum taşlarının ve kristallerinin önlenmesinde tuz alımının kısıtlanması büyük önem taşır.
***Bu konu ile alakalı idrar tahlili konusunuda okumanızı tavsiye ederiz.