İyot testi

Fiziksel ve mental gelişim için gerekli minerallerden biri de iyot’tur. Tiroid hormonları olan T3 ve T4’ün sentezlenebilmesini sağlayan iyot minerali vücutta toplam olarak 30 miligram civarında bulunur. Bunun yaklaşık olarak yarısı tiroid bezinde yer alırken geri kalanı mide, meme, kan ve tükürük bezlerinde bulunur. İyot testi vücuttaki iyot miktarını yansıtan bir test olup, vücutta iyot eksikliği veya iyot fazlalığı olup olmadığını veya yeterli iyot alınıp alınmadığını belirlemeye yarar.  Yeterli miktarda iyot alınmaması durumunda eski yıllarda daha çok görülen iyot eksikliği, günümüzde iyotlu tuzların yaygın olarak kullanımı ile pek görülmemektedir.

Ancak iyottan fakir beslenen veya iyotlu tuz kullanmayan kişilerde iyot eksikliği günümüzde de olabilir.

İyot eksikliğinin belirtileri nelerdir ?

İyot eksikliğine bağlı tiroid bezinin büyümesine “guatr” adı verilir. Guatr iyot eksikliğinde en çok görülen belirtilerden biridir.

Çocuklardaki iyot eksikliği “zeka geriliği”ne sebep olabilir. İyot almayan çocuklarda zeka geriliğinin yanı sıra gelişme geriliği de görülebilir.

Tiroid bezi yeterli hormon üretemediği zaman ortaya çıkan klinik duruma “hipotiroidizm” adı verilir. Hipotirodizmde kas krampları, bacaklarda şişme, depresyon, uykuya meyil, kuru cilt, kolesterol seviyesinde artış, yorgunluk, kabızlık, kilo artışı, dilde büyüme gibi belirtiler ortaya çıkar.

İyot testi neden istenir ?

İyot miktarının belirlenmesi,

İyot içeren ilaç alanlarda iyot düzeyinin takibi,

İyot atılım miktarının tespiti,

İyot 131 yüklemesi yapılanlarda tiroid fonksiyonlarının belirlenmesi amaçlarıyla iyot testi istenebilir.

İyot testi için gerekli örnekler nelerdir ?

İyot testi için kan veya idrar örneği kullanılır.

Kan genellikle koldaki bir toplardamardan alınır. Santrifüj edilen kandan elde edilen serumda iyot testi yapılır.

İdrar örneği spot idrar adı verilen anlık idrar örneği olabileceği gibi 24 saat boyunca toplanan idrar örneği de kullanılabilir. İdrar örneğinden elde edilen iyot düzeyi kreatinin ile oranlanarak da verilebilir.

İyot normal değer aralığı nedir ?

Serum iyot düzeyi 40-92 ng/mL arasındadır.

Spot idrar iyot düzeyi 26-705 mcg/L arasındadır.

24 saatlik idrar iyot düzeyi 93-1125 mcg/örnek arasındadır.

Yukarıda yazılan değerler Mayo Clinic web sayfasından alınmıştır.

İyot test sonuçları nasıl yorumlanır ?

Serum iyot düzeyinin 80-250 ng/mL arasında bulunması “hipertiroidizm” (tiroid bezinin aşırı çalışması) lehine yorumlanır.

Serum iyot düzeyi 250 ng/mL’nin üzerinde ise vücutta aşırı iyot bulunuyor demektir.

İdrarda 20 mcg/L’nin altındaki değerler besinlerle iyot alımının az olduğunu gösterir.

İdrarda 1000 mcg/L’nin üzerindeki değerler besinlerle aşırı iyot alımının veya daha yüksek bir ihtimalle, ilaç veya kontrast madde alındığının göstergesidir.

24 saatlik idrar iyot düzeyi 90 mcg/örnek’in altında ise besinlerle iyot alımının az olduğu anlaşılır.

24 saatlik idrar iyot düzeyi 1000 mcg/L’nin üzerinde ise besinlerle aşırı iyot alımı veya daha yüksek bir ihtimalle, ilaç veya kontrast madde alındığı anlaşılır.

Test öncesi dikkat edilmesi gereken durumlar nelerdir?

Genellikle radyolojik tetkiklerde olmak üzere, iyot içeren kontrast maddelerin kullanımının serum iyot düzeylerinin yüksek çıkmasına sebep olacağı unutulmamalıdır. Bu sebeple kan alımı ertelenebilir.

Kan alımı sırasında deriyi dezenfekte etmek için iyot içeren maddeler kullanılmamalıdır.

Test öncesi dönemde deri üzerine betadin, tentürdiyot gibi maddeler sürülmemelidir.