Teşhis ve tedavide radyoaktif iyot

Tiroid bezi hastalıklarının bazılarında "radyoaktif iyot" kullanılmaktadır. Radyoaktif iyodun teşhis ve tedavide kullanılan iki formu bulunur. Bunlar iyot-123 (I¹²³) ve iyot-131 (I¹³¹)'dir. Bu izotoplardan yayılan radyasyon çeşitli cihazlarla tespit edilerek tiroid bezinin fonksiyonunun yanı sıra tiroid bezinin büyüklüğü ve yerleşimi hakkında bilgi alınabildiği gibi, tiroid fonksiyonlarının düzenlenmesi ve tiroid kanser hücrelerinin ortadan kaldırılması amacıyla da kullanılabilir.

Tiroid bezinin normal fonksiyon görmesi için iyoda ihtiyacı vardır. Tiroid bezi kan dolaşımından iyodu alarak tiroid hücrelerinin içine pompalar ve tiroid hormonlarını üretir. Tiroid bezi iyodu alan vücuttaki tek doku olduğu için, teşhis veya tedavi amacıyla ağızdan verilen radyoaktif iyot da tiroid bezinde toplanır.

Radyolojik tetkiklerde radyoaktif iyot kullanımı:

Tiroid bezinin görüntülenmesi amacıyla radyoaktif iyot kullanılır. Tiroid bezinin bir anlamda fotoğrafını çekmek için kullanılan radyoaktif iyot türü "iyot-123 (I¹²³)" dür.

Tiroid taramasında (tiroid scan) ve radyoaktif iyot uptake işlemlerinde bu tip radyoaktif iyot türü kullanılır.

Bu sayede tiroid bezinin fonksiyonu, tiroid bezinde herhangi bir kitle bulunup bulunmadığı, tiroid bezinin hangi bölgelerinin aktif olarak hormon ürettiği, hangi bölgelerinin hormon üretimine katkısının olmadığı gibi bilgiler elde edilir.

Tiroid hücrelerine bir zararı olmayan I¹²³ nedeniyle bu tip radyoaktif iyot kullanımından sonra herhangi bir önlem almaya gerek yoktur.  

Tedavi amacıyla radyoaktif iyot kullanımı:

Tedavi amacıyla kullanılan radyoaktif iyot türü iyot 131 (I¹³¹)'dir.

Aşırı çalışan ve fazla miktarda tiroid hormonunun üretildiği "hipertiroidi" durumunda hastaya I131 verilerek tedavi uygulanır. Bu uygulama ile hipertiroid durumu düzelir ancak tiroid hormon üretimi azalarak "hipotiroidi" ortaya çıkar.

Tiroid hücrelerinin çok büyüdüğü "guatr" adı verilen durumda da tiroidi küçültmek amacıyla radyoaktif I¹³¹ uygulanabilir.

Tiroid bezi kanserlerinde, kanserli tiroid hücrelerini ortadan kaldırmak amacıyla yüksek dozda I¹³¹ uygulaması yapılabilir.

I¹³¹ kullanılan hastaların uygulamadan sonra bir süre izole edilmesi gerekir. Bunun sebebi I¹³¹ ile kendilerine verilen radyoaktivitenin çevresindeki insanları etkilemesini önlemektir. Özellikle hamile kadınlar ve çocuklar radyasyon tedavisi gören kişiden etkileneceğinden izolasyon büyük önem taşır.