Paratiroid bezleri

Paratiroid bezleri boyunda tiroid bezi ile bitişik halde bulunan ve kan dolaşımındaki kalsiyum seviyesinin ayarlanmasında görevli olan parathormon (PTH) üretim ve salgılanmasını sağlayan bir bezdir. Ortalama bir mercimek tanesi büyüklüğünde olan paratiroid bezleri 4 tanedir. Tiroid bezi ile komşu olmasına rağmen, tiroid bezi veya fonksiyonları ile bir ilişkisi yoktur.

Paratiroid bezleri neden önemlidir?

Paratiroid bezinin görevi aslında çok önemlidir. Üretip salgıladığı PTH vücudun kalsiyum dengesini sağlamaktadır ifadesi belki de paratiroid bezinin yaptığı işi tam olarak açıklamamaktadır.

Kalsiyum vücuttaki birçok mekanizma için gerekli olduğundan, seviyesinin ayarlanması da son derece önemlidir. Paratiroid bezinin salgılamış olduğu PTH, kalsiyumun bağırsaklardan emiliminden, böbreklerden atılımına ve kemiklerden salınımına kadar birçok kademede görev alır. PTH’ın işlevlerine bazı aşamalarda D vitamini de aracılık eder. Bunun sonucu olarak kan kalsiyum seviyesinin belirli bir aralıkta kalması sağlanır.

Kalsiyum seviyesinin ayarlanması neden önemlidir?

Kalsiyum iyonu vücutta birçok işleve sahip bir elementtir.

Kas kasılması için kalsiyuma gereksinim vardır. Kalsiyum seviyesinin azalması durumunda kasların kasılması ile ilgili problemler görülür.

Beyinden yayılan sinir iletilerinin gerekli yerlere aktarılması için de kalsiyuma ihtiyaç vardır. Böylece beyinden gönderilen komutlar kalsiyumun da yardımıyla sinirler boyunca yol alabilir.

Kan kalsiyum seviyesi düşerse ne olur?

Kan dolaşımında kalsiyum seviyesi belirli bir miktarın altına düşerse, parmaklarda karıncalanma ve kaslarda kramp gibi belirtiler ortaya çıkar.  

Kan kalsiyum seviyesi yükselirse ne olur?

Kan dolaşımında belirli bir seviyenin üzerinde kalsiyum bulunması kişinin kendini bitkin hissetmesine, uykusuzluğa, hafıza kaybına ve sinirliliğe yol açar.

Paratiroid bezleri kan kalsiyum seviyesini nasıl ayarlar?

Paratiroid bezlerinden geçen kan içindeki kalsiyum miktarı paratiroid bezi tarafından algılanır.

Eğer kan kalsiyum düzeyi düşükse; paratiroid hücreleri daha fazla PTH üreterek kan dolaşımına salgılar. Bunun sonucu olarak PTH kalsiyum bulunan yerlerdeki kalsiyumun kan dolaşımına salınmasını sağlar. Örneğin kemikler kalsiyum deposu olduğundan, depolanmış kalsiyum salınarak kana verilir ve böylece eksiklik giderilmeye çalışılır. Ayrıca böbreklerden kalsiyum kaybı önlenir. PTH, D vitamini aracılığıyla bağırsaklardan kalsiyum emiliminin artışını da sağlar.

Eğer kan kalsiyum düzeyi yüksekse; paratiroid hücreleri PTH yapımını azaltarak kan kalsiyum seviyesinin azalmasını sağlar.