İdrar nasıl oluşur ?

Her gün içtiğimiz sıvı miktarına bağlı olarak değişen sıklıkta idrar yaparız. İdrar veya idrar yolları ile ilgili bir problem olmadığı sürece bu idrarın nasıl oluştuğuna pek de kafa yormayız. Doğduğumuz günden itibaren devamlı idrar üreten vücut, acaba bu işi nasıl yapmaktadır. Birçoğumuz idrarı böbreklerin ürettiğini hatırlasak da, vücuttan atılması gereken birtakım maddeleri içeren idrarın oluşum aşamaları pek de bilinmez.

Bu yazımızda idrarın nasıl meydana geldiği anlatılacaktır.

Nefron nedir ?

İdrar yolları böbreklerden başlar. Böbrekler kanı süzerek idrarı oluşturan organlardır. Böbreklerin içinde idrar oluşumunu sağlayan milyonlarca birim bulunur. Bu birimlere “nefron” adı verilir. Her bir nefron kanın süzülmesini sağlayan bir damar yumağı ile süzülen kandan idrar oluşumunu sağlayan bir tüp sisteminden oluşur. Bu tüp sisteminin her bir bölümünün ayrı görevleri olup, kandan süzülen sıvının idrar halini almasına katkıda bulunurlar.

İdrar oluşum aşamaları nelerdir ?

Süzme işlemi:

İdrarın oluşumundaki ilk basamak kanın süzülmesidir. Süzme işlemi “glomerül” adı verilen damar yumağı ile tüp sisteminin ilk bölümünde meydana gelir. Bu işlemde su ile kanda bulunan atık maddeler ve atılmaması gereken maddelerin de bir kısmı süzülür. Küçük moleküllerin bir kısmı bu süzüntüye geçerken büyük moleküller bu sıvıya geçmez. Süzülme hızı “glomerüler filtrasyon hızı” adını alır.  

Geri emilim aşaması:

Süzme işlemi sırasında vücut için gerekli olan bazı maddeler de bu süzüntüye geçtiğinden, bunların tekrar kan dolaşımına geri dönmesi gerekir. Aksi halde vücut kendisine gerekli maddeleri de kaybedecektir.

Bu maddeler böbrek tüplerindeki süzüntüden emilerek vücuda geri kazandırılır. Genellikle süzülen sıvıdaki suyun %99’u geri emilir.

Kan dolaşımındaki şeker seviyesi normalse, süzüntüdeki şeker de geri emilen maddelerdendir. Ancak şeker hastalarında kan şeker seviyesi yüksekse vücut fazla şekeri atmak isteyeceğinden böbreklerden süzülen şeker bu durumda geri emilmez.

Sodyum iyonları da geri emilen maddelerdendir.

Tüplerden salınım aşaması:

İdrarda bulunan bazı maddeler glomerüllerde süzülmeden de idrara geçebilir. Vücuttan uzaklaştırılması gereken bu maddeler idrar tüpleri tarafından idrara salınan maddelerdir.

Hidrojen iyonları, potasyum iyonları, amonyum ve çeşitli ilaçlar bu yolla vücuttan atılır.

Tüplerin son kısmında artık iyice konsantre hale gelen süzüntü toplayıcı kanallara aktarılarak böbrekten çıkar.

Böylece idrar meydana gelmiş olur.