Tahlil sonuçlarının geç çıkmasının sebebi nedir?

Bu yazımızda tahlil sonuçları neden farklı zamanlarda çıkar, tahlil sonucu neden geç çıkar, konusunu açıklayacağız. Sağlık kuruluşlarına muayene olmaya gittiğimizde, doktor muayene bulgularına göre genellikle tahlil yapılmasını da isteyebilir. Bunlar çeşitli kan tahlilleri ve çeşitli idrar tahlilleri olabilir. Kan tahlillerin neler olduğunu kan tahlili nedir ve kan tahlili çeşitleri nelerdir konumuzda bahsetmiştik. Ayrıca idrar tahlillerini de, idrar, idrarın özellikleri, tam idrar tahlili, idrar kültürü konularımızda ayrıntılı olarak anlattık.

Burada özetle şunu anlatmak istiyoruz ki kan tahlili demek sadece 1 adet tahlil demek değildir. Kandan yüzlerce değişik test yapılabilmektedir. İdrardan da aynı şekilde farklı testler yapılabilmektedir. Genellikle en çok yapılan kan tahlillerinden birisi kan sayımı, yani hemogramdır. İdrardan en çok yapılan tahlil ise tam idrar tahlilidir.

Tahliller nerede yaptırılır ?

Tahliller Tıbbi Tahlil Laboratuvarlarında yapılır. Doktor tarafından istenen tahlilleri yaptırabilmek için ilgili laboratuvara gidilir. Laboratuvar tahlil sonuçları için farklı süreler verebilir. Örneğin tahlillerden birine 1 saat sonra, birisine 1 gün sonra bir diğerine 3 gün sonra gelin sonuç alın diyebilir. Hasta ve hasta yakınları rahatsızlıktan dolayı zaten sıkıntı içinde olduğundan, bu verilen süreleri çok uzun bulabilir ve laboratuvarın tembellik yaptığını düşünebilir.

Bazı tahliller kısa sürede çıkarken, bazılarının geç çıkmasının sebebi nedir ?

Tahlil öncesi hazırlık dönemi: Aslında tahlillerin geç çıkması diye birşey söz konusu değildir. Hasta sonuçları verilmeden öncesi yapılması gereken bir takım işlemler vardır. Örnek vermek gerekirse; kan sayımı tahlili çalışılmadan önce cihazların doğru çalışması, doğru sonuç verebilmesi için, gerekli temizlikler yapılır, kontrol kanları verilir, ayarlar yapılır ve cihaz en doğru sonuçları verene kadar bu çalışmalara devam edilir. Bu ayarlar tam anlamı ile bittikten sonra hastaların tahlillerinin çalışması başlayabilir.

Hasta örneklerinin laboratuvara ulaşma süreci: Tıbbi tahliller için hastalardan yattıkları servisler veya poliklinikte kan alma merkezi gibi yerlerde alınan kan veya idrar gibi örneklerin laboratuvarlara taşınması gerekir. Taşıma işlemi bazı hastanelerde taşıma elemanları tarafından yapılırken, bazı sağlık kuruluşlarında "pnömatik sistem" adı verilen özel taşıma sistemleri tarafından gerçekleşir.

Örneklerin uygun hale getirilme süreci: Hastalardan alınan örnekler genellikle alındığı gibi kullanılmaz. Bazı tahliller için ek işlemlere gerek vardır. Örneğin serum elde etmek için kanın pıhtılaşması beklenir. pıhtılaşan kan santrifüj adı verilen işleme tabi tutulur. Bu işlem de belirli bir süre alır.

Cihazlardaki analiz süreci: Hastalardan alınan kanların laboratuvara ulaşmasından sonra kanlar cihazlara yüklenir ve çıkan sonuçlar kontrol edilir. Uygun sonuçlar onaylanır, tekrar edilmesi gerekenler tekrar çalışılır ve sonuç yeniden kontrol edilerek onaylanır.

Tüm ayarlamalar yapıldıktan sonra ortalama yarım saat içinde sonuçlanabilecek bir kan sayımı tahlilinin sonuç verme süresi, hastanenin fiziki şartları, laboratuvara gelen kan sayısı arttıkça uzamaya başlar. Büyük hastaneler ve laboratuvarlarına her gün gelen binlerce kan örneği düşünülecek olursa, sonuç verme süresinin uzaması muhtemeldir.

Çalışma şekilleri: Tahlillerin geç çıkmasının sebeplerinden bir diğeri ise tahlillerin kendilerine özgü çalışılma şekilleridir, Buna idrar kültürü tahlilini örnek verebiliriz. İdrar kültürü yapmaktaki amaç, idrarda mikroorganizmaları çoğaltarak, üretmek ve isimlendirmektir. Normal şartlarda hasta idrar kültürü için laboratuvara örnek verir. Bu idrara çeşitli işlemler uygulanır. İdrarda hangi mikrobun olduğunu belirlemek için bu mikrobun çoğaltılması gerekir. Çoğaltma işlemi mikropların kolayca çoğalabilmeleri için uygun şartları içeren ortamlarda yapılır. Bu ortama hasta örneğinden belirli bir miktar eklenerek "ekim" adı verilen işlem gerçekleştirilir. Ancak mikroorganizmaların üreyip çoğalabilmeleri için en az 24 saat beklenmesi gerekir. Bu sürenin sonunda üreme yoksa, "idrar kültüründe üreme olmadı" diye sonuç verilir ve idrar kültürü 1 gün sonra çıkmış olur.

Ancak idrar kültüründe üreme varsa, yani mikroorganizmalar üreyip çoğalmışsa, bu idrara farklı işlemler yapılır ve sonuçlandırma süresi 1 gün veya 2 gün uzamış olur. Buradan da anlaşılacağı üzere bazı tahlillerin sonuçlanma süresi, doğal akışında olduğu gibidir.

Teknolojik gelişmenin avantaj ve dezavantajları: Daha önceki yıllarda tahliller elle "manuel yöntemler" adı verilen ve çoğunlukla laboratuvar teknisyeninin iş gücüne bağlı olarak yapılmaktaydı. Bu sebeple tahlillerin sonuçlanma süreleri daha uzundu. Günümüzde gelişen teknolojiye bağlı olarak tahliller için tam otomatik cihazların çıkması bilgisayar sistemlerinin gelişmesi ve fiziki ve teknik imkanların daha iyi olmasından dolayı tahlillerin sonuçlanma süreleri çok kısalmıştır. Saatler içinde yüzlerce, hatta binlerce hastanın tahlilleri sonuçlandırılabilmektedir. Ancak cihazlarının ayarlarının iyi yapılması doğru sonuç verme açısından son derece önemlidir. Ayrıca meydana gelebilecek cihaz arızalarının giderilmesi herkes tarafından yapılamadığı için, teknik servislerin cihaza ulaşması da zaman alıcı diğer bir etmendir.

Tüm bunlar tahlil sonuçlarının hastaya ulaşmasında etkili olan faktörlerdir.